پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی و اجتماعی در دانشجویان

Transcript

1 911 رویش روان شناسی سال 5 شماره 41 بهار 4935 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی و اجتماعی در دانشجویان Predicting Psychological Well-Being on the basis of Spiritual, Emotional and Social Intelligences in Iranian's College Students دکتر سوران رجبی دانشیار روان شناسی دانشگاه خلیج فارس بوشهر)نویسنده مسئول( soranrajabi@gmail.com پیمان ولدبیگی كارشناس ارشد روان شناسی Dr. Suran Rajabi Associate of Professor of Psychology, Persian Gulf University, Booshehr Peyman Valadbeygi نوع مقاله: پژوهشی دریافت: خرداد 49 پذیرش:اسفند 49 Abstract The present study aims to predict psychological well-being based on the social, emotional, and spiritual intelligence of students. The adopted correlation methodology is based on predicting. The case study is done through multistage cluster sampling which includes 340 male and female subjects exclusively chosen from the MA students of Bushehr Persian Gulf University. Tromso social intelligence and چکیده پژوهش حاضر با هدف پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی و اجتماعی در دانشجویان انجام شده است. روش تحقیق همبستگی از نوع پیش بین بوده است. نمونه مورد مطالعه در این پژوهش 913 نفر دانشجوی دختر و پسر بودند كه از بین دانشجویان دوره كارشناسی دانشگاه خلیج فارس بوشهر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای

2 022 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی در... Schutte emotional intelligence scales, King and Decicco spiritual intelligence questionnaire, and psychological well-being Rif scalehad been used to analyze the study variables. Data analysis revealed a significant relationship between social, emotional and spiritual intelligence and psychological well-being. Also multi-variables regression analysis showed that spiritual and emotional intelligence in sequence have significant share in predicting psychological well-being among the males, social intelligence had no potential in predicting psychological well-being in this group. But, in female subjects, emotional, social and spiritual intelligence, in sequence, have significant share in predicting psychological well-being. The results came to this point that spiritual intelligence in male student and emotional intelligence in females has more potential to predict psychological well-being in them. Keywords:, social intelligence, emotional intelligence, spiritual intelligence. psychological wellbeing انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای پژوهش از مقیاس هوش اجتماعی ترومسو مقیاس هوش هیجانی شات پرسشنامه هوش معنوی كینگ و دی سیکو و مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف استفاده شد. تحلیل داده ها نشان داد بین انواع هوشهای اجتماعی هیجانی و معنوی با بهزیستی روان شناختی رابطهی معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان داد در دانشجویان پسر به ترتیب هوش معنوی و هوش هیجانی سهم معناداری در پیش بینی بهزیستی روان شناختی دارد در این گروه هوش اجتماعی قابلیت پیش بینی بهزیستی روان شناختی را نداشت. در دانشجویان دختر به ترتیب هوش هیجانی هوش اجتماعی و هوش معنوی سهم معناداری در پیش بینی بهزیستی روان شناختی دارند. نتایج این تحقیق نشان داد كه در دانشجویان پسر هوش معنوی و در دانشجویان دختر هوش هیجانی توانایی بیشتری در پیش بینی بهزیستی روان شناختی دارند. کلید واژه ها: هوش اجتماعی هوش هیجانی هوش معنوی بهزیستی روان شناختی

3 029 رویش روان شناسی سال 5 شماره 41 بهار 4935 مقدمه روانشناسان هوش را به عنوان توانایی عملکرد مؤثر در زندگی تعریف كرده اند. مردمان هوشمند كسانی هستند كه به كسب دانش و مهارت ماحصل تجربه برای مدیریت كارآمد و وظایف زندگی روزمره سوق داده می شوند. یکی از جنبه های بسیار مهم هوش پذیرفتن تغییرات پویای جهانی تغییرات محیط زیست مهارتها و دانش حاصل از تجارب گذشته كه غیرقابل انکار و چالش انگیز می باشد. اطالعات مؤثر شامل استفاده از سیستم های موجود در یادگیری گسترش ارتقاء دانش موجود تجزیه و تحلیل شرایط جدید توسعه شرایط جدید و راه حل هایی كه برای كمک به ارتقای سطح كیفی محیط انجام می شود) لفتر و همکاران.)2342 امروزه شاهد این هستیم كه در ابعاد گوناگون زندگی انواع هوش مهم و تاثیرگذار است. كارل آلبرت هوش اجتماعی 4 را عبارت از خوب برخورد كردن با دیگران و بدست آوردن همکاری آنها می داند و معتقد است كه این هوش شامل آگاهی از موقعیت ها و سیستم رفتار اجتماعی است كه آنها را كنترل می كند و یک دانش از سبک های تعامل و استراتژ ی هایی است كه می تواند به یک شخص در به انجام رساندن اهدافش در برخورد با دیگران كمک كند )آلبرت 2332 (. 2 هوش هیجانی در زمره ی جدیدترین تحوالت در زمینه فهم رابطه میان شناخت و هیجان است. در واقع این مفهوم مجموعه ای از مهارتها و شایستگیهای اجتماعی را در بر می گیرد كه بر تواناییهای فرد برای تشخیص درک و مدیریت هیجان حل مساله و سازگاری تاثیر می گذارد و به طرز موثری فرد را با نیازها فشارها و مشکالت زندگی سازگار می كند)بار- ان 2332 (. 9 هوش معنوی در معنا هایی كه افراد به روابط و تجربه های زندگی نسبت می دهند و در روشی كه افراد به واسطه آن زندگی ها یشان را قابل فهم می كنند نقش بازی می كند. 1 Social Intelligence 2 Emotional Intelligence 3 Spiritual Intelligence

4 020 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی در... بنابراین هوش معنوی به پدید آمدن حسی از آگاهی و معنادر ارتباط با موقعیت فرد در جهان و روابطش با دیگران كمک می كند)سیسک و تورانس 2334 (. 4 ریف بهزیستی روانشناختی را تالش برای كمال در جهت تحقق توانایی های بالقوه ی واقعی فرد می داند. در این دیدگاه بهزیستی روانشناختی به معنای تالش برای استعال و ارتقا است كه در تحقق استعدادها و توانایی های فرد متجلی می شود. بهزیستی روانی جزء روانشناختی كیفیت زندگی است و انعکاس دهنده خلق مثبت و سر زندگی است. او و همکارانش تالش كردند مالک های زندگی مطلوب یا اصطالحا "زندگی خوب"را تعیین و دسته بندی كنند )ریف 4335(. مروری بر ادبیات پژوهش مربوط به انواع هوشهای اجتماعی هیجانی و معنوی نشان می دهد كه در چند ساله اخیر تحقیقات زیادی در خصوص انواع هوشهای مذكور و ارتباط آنها با ابعاد مختلف زندگی صورت پذیرفته است. یافته های تحقیقاتی مربوط به هوشهای اجتماعی بیانگر رابطه ی مثبت بین مولفه های سالمت روان شناختی مثبت رضایت از زندگی و فاكتورهای هوش اجتماعی است و خوش بینی نیز رابطه مثبتی با شش بعد مختلف هوش اجتماعی دارد )هودا و همکاران 2333 (. یافته های تحقیقاتی كه در خصوص هوش هیجانی صورت پذیرفته نیز بیانگر رابطه بین هوش هیجانی و سبک های سالم مقابله ای و سالمت روان در دانشجویان می باشد. فراتحلیل جمالی پاقلعه و همکاران) 4933 ( نشان می دهد كه رابطه هوش هیجانی و سالمت روان به طور كلی )3/14( می باشد زمانی كه هوش هیجانی به عنوان صفت ارزیابی می شود ارتباط قوی تری با سالمت روان دارد نسبت به زمانی كه به عنوان توانایی ارزیابی می شود بنابراین هوش هیجانی باالتر ارتباط معناداری با سالمت روان بهتر دارد. مطالعات مربوط به معنویت و هوش معنوی نیز بیانگر استفاده درصد باالیی از مردم از معنویت و نقش معنویت در سالمت روان و احساس شادی در زندگی می باشد)غباری بناب و همکاران 4932 (. در زمینه هوش اجتماعی حاجی زاده و نادری طی پژوهشی پس از روایی یابی مقیاس هوش اجتماعی به بررسی رابطه ی هوش اجتماعی با شادكامی و پرخاشگری در دانشجویان 1 Psychological well being

5 022 رویش روان شناسی سال 5 شماره 41 بهار 4935 دانشگاه آزاد اهواز پرداختند. دراین پژوهش 133 دانشجوی زن و مرد كه به صورت نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند شركت داشتند. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد كه بین هوش اجتماعی و شادكامی رابطه ی مثبت و معنی داری و بین هوش اجتماعی و پرخاشگری رابطهی منفی و معنی داری وجود دارد)حاجی زاده 4934 (. ساراف) 2333 نقل از رهنما و عبدالمالکی 4933 (بیان كردند كه در انجام برخی از تکالیف شغلی و تحصیلی نقش هوش هیجانی حتی از هوش شناختی نیز باالتر است. پژوهش ها نشان داده اند كه افراد با هوش هیجانی باال بهتر می توانند با مشکالت زندگی رو به رو شوند هیجان های خود را به گونه مؤثرتری تنظیم كنند و روابط اجتماعی بهتری داشته باشند) اسماعیلی و همکاران 4932 (. بر پایه آنچه بیان شد به نظر می رسد مهارت های مربوط به هوش هیجانی یکی از مهمترین مهارت هایی است كه افراد به آن نیازمند هستند. همان طور كه پژوهش ها نشان می دهند مهارتهای هوش هیجانی موفقیت فرد در زندگی آینده را تا حدودی تضمین می كند و از بروز بسیاری از آسیب ها در جوانان و نوجوانان پیشگیری می كند. در پژوهش حمید و همکاران) 4934 ( رابطه ی سالمت روان و هوش معنوی با تاب آوری در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه علوم پزشکی كرمانشاه را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان داد كه بین سالمت روان و تاب آوری رابطه ی مثبت معنا دار و بین هوش معنوی و تاب آوری نیز رابطه ی مثبت معنا داری وجود دارد. سالمت روان و هوش معنوی به طور معناداری تاب آوری را پیش بینی می كردند و از آنجایی كه افراد با سالمت روان باال درجات باالتری از تاب آوری را نشان دادند می توان نتیجه گرفت كه فراهم نمودن عوامل حمایتی )مانند مذهب و معنویت( به منظور افزایش سالمت روان و هوش معنوی می تواند منجر به افزایش تاب آوری گردد. رشد و تکنولوژی در سالهای اخیر تبادل گسترده اطالعات و ارتباطات انسانها با همدیگر اجتناب ناپذیر ساخته است. به عبارت دیگر در زمان فعلی مراوده گسترده علمی كاری و اجتماعی دانشجویان با یکدیگر زمینه ساز موقعیت های فراوانی است كه ممکن است منجر به موفقیت شکست یا تعارض گردد.و مسلما این موقعیت ها هیجان های مثبت و منفی زیادی برای دانشجویان به همراه دارد بنابراین در چنین شرایط تنش زایی اگر دانشجویان انواع مختلف

6 022 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی در... هوشها شامل هوش اجتماعی هیجانی و معنوی را در خود تقویت نموده باشند قادر خواهند بود كه با حداقل تبعات منفی و روانی برای خود و دیگران این چنین موقعیتهای را مدیریت كنند و بهداشت روان را در خود و محیط دانشگاه ارتقا دهند. با توجه به مطالب ذكر شده مساله پژوهش حاضر این است كه چه ارتباطی بین انواع هوش ها با بهزیستی روان شناختی دانشجویان وجود دارد و سهم هریک از آنها در پیش بینی بهزیستی روان شناختی دانشجویان چقدر است روش روش پژوهش حاضر همبستگی از نوع پیش بین بوده است. جامعه آماری در این تحقیق دانشجویان دانشگاه خلیج فارس در سال تحصیلی بودند. در مطالعه حاضر كه به منظور بررسی رابطه ی انواع هوش ها با بهزیستی روان شناختی اجرا گردید 913 نفر مطابق با جدول مورگان از دانشجویان دانشگاه خلیج فارس بوشهر كه شامل 433 دختر و 454 پسر بودند به عنوان اعضای نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند. روش نمونه گیری در تحقیق حاضر خوشه ای چند مرحله ای است. از بین چهار دانشکده موجود در دانشگاه خلیج فارس با استفاده از نمونه گیری طبقه ای نسبی به نسبت رشته های هر دانشکده 44 رشته انتخاب شد. به این صورت كه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی هفت رشته دانشکده علوم پایه چهار رشته دانشکده نفت و گاز یک رشته و دانشکده فنی و مهندسی پنج رشته انتخاب شدند. سپس از هر رشته بیست نفر به شیوه تصادفی ساده انتخاب شد كه به نسبت مساوی برای چهار ورودی در نظر گرفته شد. میانگین سنی دانشجویان 24/14 با انحراف معیار 4/14 بوده است. ابزار مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف: این مقیاس را ریف )4333( طراحی كرد. فرم اصلی از 423 سوال تشکیل می شود ولی در مطالعات بعدی فرم های كوتاه تر 31 سوالی و 43 سوالی تهیه شده است.در این پژوهش از فرم 43 سوالی استفاده گردیددر این مقیاس پاسخ به هرسوال بر روی یک طیف شش درجه ای از )كامال مخالف تا كامال موافق(مشخص می شود.این مقیاس شش عامل خود مختاری تسلط

7 و رویش روان شناسی سال 5 شماره 41 بهار 4935 بر محیط رشد شخصی ارتباط مثبت با دیگران هدفمندی در زندگی و پذیرش خود را می سنجد روایی و پایایی این مقیاس در پژوهش های متعدد گزارش گردیده است..ضریب همبستگی به دست آمده بر اساس روش بازآزمایی برای كل آزمون 3/42 ودر آزمون های فرعی بین 3/24 تا 3/49 بودكه در سطح )3/334<p( معنی دار است )بهرامی و همکاران 4935 (. در تحقیق حاضر ضرایب اعتبار بهزیستی روان شناختی با استفاده از روش آلفای كرونباخ محاسبه گردید كه برابر با 3/44 می باشد كه بیانگر روایی قابل قبول برای پرسشنامه مذكور است. مقیاس هوش اجتماعی ترومسو: /39 این مقیاس توسط سیلورا و همکاران )2334( تهیه شده است كه سه حوزه هوش اجتماعی یعنی پردازش اطالعات اجتماعی مهارت های اجتماعی و آگاهی اجتماعی را می سنجد.و شامل 24 آیتم است. سازندگان این مقیاس اعتبار و پایایی آن را در نروژ محاسبه نمودند در ایران برای اولین بار نادری و حاجی زاده به منظور بررسی اعتبار و پایایی مقیاس مذكور آن را به طور همزمان با مقیاس هوش هیجانی بر روی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد اهواز اجرا كردند.ضریب همبستگی برای كل مقیاس برابر r=3/23 به دست آمد. ضرایب پایایی هوش اجتماعی با استفاده از روش آلفای كرونباخ و تنصیف محاسبه گردید كه به ترتیب 3/33 بود و بیانگر پایایی قابل قبول مقیاس مذكور است)حاجی زاده 4934 (.در تحقیق حاضر ضرایب پایایی هوش اجتماعی با استفاده از روش آلفای كرونباخ محاسبه گردید كه برابر با 3/42 می باشد و بیانگر پایایی قابل قبول برای مقیاس مذكور است. مقیاس هوش هیجانی شات: شات و همکارانش در سال 4333 این پرسشنامه را بر اساس مدل نظری سالووی و مایر از هوش هیجانی ساختند. این مقیاس داری 99 ماده است كه هر سه مولفه هیجانی را كه عبارتند از :ارزیابی و ابراز هیجان تنظیم هیجان و بهره برداری از هیجان را ارزیابی می كند. خسرو جاوید به منظور محاسبه پایایی از ضریب آلفای كرونباخ و جهت محاسبه اعتبار سازه و 1 Emotional Appraisal 2 Emotion Regulation 3 Utilization ofemotion

8 022 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی در... همبستگی درونی خرده مقیاس هوش هیجانی از روش تحلیل عاملی استفاده كرد. ضریب آلفای كرونباخ اعتبار هوش هیجانی كل )3/24( را نشان داد.در مرحله بعدی به منظور بررسی پایایی و اعتبار سازه پرسشنامه هوش هیجانی شات در نوجوانان اعتباریابی شد. یافته ها نشان داد كه پرسشنامه های هوش هیجانی شات در میان نوجوانان از اعتبار باالیی بر خوردار است) a=3/34 ( )جاوید 4934 (. در ضمن تحلیل عاملی مقیاس با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی سه عامل تنظیم هیجان ( 3/43 =a( ابراز و ارزیابی هیجان ( 3/2=a ) و بهره برداری از هیجان ( 3/53=a( را پیشنهاد می دهد )عسکری و همکاران 4933 (.آلفای كرونباخ مقیاس هوش هیجانی در تحقیق حاضر 3/23 می باشد. آزمون هوش معنوی کینگ ودی سیک و: این آزمون دارای 21 سوال با نمره حداقل 21 و حداكثر 423 كه نمره باالتر در این آزمون به معنای هوش معنوی باالتر می باشد.این آزمون چهار بعد آگاهی تعالی بخش توسعه حاالت هشیاری ایجاد معنای شخصی وتفکر وجودی انتقادی را ارزیابی می نماید.برای تعیین پایایی این آزمون همبستگی بین این مقیاسها وچند آزمون مرتبط را مورد سنجش قراردادند و همبستگی بین 3/53 تا 3/31 گزارش نمودند.همچنین پایایی آزمون نیز براساس آزمون مجدد 3/33 گزارش شد. در تحقیق حاضر ضرایب پایایی هوش معنوی با استفاده از روش آلفای كرونباخ محاسبه گردید كه برابر با 3/33 می باشد كه بیانگر پایایی قابل قبول برای مقیاس مذكور است. یافته ها با توجه به اهداف مطالعه داده های بدست آمده با استفاده از همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. در جدول زیر همبستگی بین متغیرهای تحقیق بررسی شده است.

9 022 رویش روان شناسی سال 5 شماره 41 بهار 4935 بهزیستی روانشناختی جدول 1. همبستگی بین انواع هوش های اجتماعی هیجانی و معنوی با بهزیستی متغیرها همبستگی سطح معنی داری روانشناختی دانشجویان هوش اجتماعی 3/93 هوش معنوی 3/14 هوش هیجانی 3/14 3/3334 3/3334 3/3334 همانطور كه در جدول 4 مشاهده می شود ضریب همبستگی پیرسون بیانگر رابطه مثبت و معنی دار بین متغیر هوش اجتماعی و بهزیستی روانشناختی دانشجویان است. همچنین بین متغیر هوش هیجانی و بهزیستی روانشناختی دانشجویان رابطه مثبت و معنی دار بدست آمد. ارتباط بین هوش معنوی و بهزیستی روان شناختی نیز مثبت و معنی دار بود. جدول 2. پیش بینی بهزیستی روان شناختی دانشجویان پسر بر اساس هوش های اجتماعی هیجانی و معنوی تحلیل واریانس مدل مجموع مجذورات درجه آزادی میانگین مجذورات sig F 3/ / / / رگرسیون 32 11/ / باقیمانده / كل 54 ضرایب sig t ضریب غیر استاندارد β SE B مدل ضریب استاندارد

10 022 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی در... 3/3334 1/ 49-4/ 12 95/ 43 مقدار ثابت 3/334 9/ 49 3/ 223 3/ 323 3/ 41 هوش معنوی 3/334 9/ 93 3/ 294 3/ 341 3/ 233 هوش هیجانی 3/33 2/ 3 3/ 412 3/ 314 3/ 443 هوش اجتماعی توجه: Adj= 0.24 R=0.50, R 2 = 0.25, R و متغیر وابسته: بهزیستی روان شناختی به منظور تعیین متغیرهای مؤثر در پیش بینی بهزیستی روان شناختی دانشجویان پسر بر اساس هوش های اجتماعی معنوی و هیجانی از تحلیل رگرسیون چند متغیره با استفاده از روش ورود استفاده گردید. همانطور كه نتایج جدول شماره 2 نشان می دهد R تعدیل شده 3/21 می باشد و =F 42/12 معنی دار است )3/334>P( لذا گفته می شود كه مدل فوق كه تركیبی از ابعاد هوش اجتماعی هوش معنوی و هوش هیجانی است می تواند بهزیستی روان شناختی را پیش بینی كند. یعنی با توجه به مقدار 3/25= 2 R نیز می توان گفت كه هوش های اجتماعی هیجانی و معنوی با هم 25 درصد از واریانس بهزیستی روان شناختی دانشجویان پسر را تبیین نموده اند. با توجه به نتایج جدول شماره 2 می توان گفت كه از بین سه هوش اندازه گیری شده صرفا هوش معنوی )ضریب استاندارد بتا= 3/24 و 3/334>P( بطور مثبت و هوش هیجانی )ضریب استاندارد بتا= 3/29 و 3/334>P( بطور مثبت و به ترتیب اهمیت می توانند بهزیستی روان شناختی دانشجویان پسر را پیش بینی كنند و عامل هوش اجتماعی توانایی پیش بینی بهزیستی روان شناختی را ندارد.

11 021 رویش روان شناسی سال 5 شماره 41 بهار 4935 جدول 3. پیش بینی بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر بر اساس هوش های اجتماعی هیجانی و معنوی تحلیل واریانس مدل مجموع مجذورات درجه آزادی میانگین مجذورات sig F 3/ / / / رگرسیون 5 59/ / باقیمانده / كل 22 مدل ضریب غیر استاندارد ضرایب ضریب استاندارد sig t β SE B 3/343 2/ 93-4/ 34 42/ مقدار ثابت 32 3/3334 1/ 33 3/ 952 3/ 34 3/ هوش هیجانی 911 3/335 2/ 32 3/ 434 3/ 323 3/ هوش اجتمای 439 3/349 2/ 13 3/ 445 3/ 319 3/ هوش معنوی 434 توجه: شناختی و Adj= 0.33 R=0.58, R 2 = 0.34, R متغیر وابسته: بهزیستی روان جهت پیش بینی بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر بر اساس هوش های اجتماعی معنوی و هیجانی نیز از تحلیل رگرسیون چند متغیره با استفاده از روش ورود استفاده گردید. نتایج جدول شماره 9 نشان می دهد R تعدیل شده 3/99 می باشد و 94/54 =F معنی دار است )3/334>P( لذا گفته می شود كه مدل فوق كه تركیبی از ابعاد هوش اجتماعی هوش معنوی و هوش هیجانی است می تواند بهزیستی روان شناختی را

12 092 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی در... پیش بینی كند. یعنی با توجه به مقدار 3/91= 2 R نیز می توان گفت كه هوش های اجتماعی هیجانی و معنوی با هم 91 درصد از واریانس بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر را تبیین نموده اند. با توجه به نتایج جدول شماره 9 می توان گفت كه هر سه هوش اندازه گیری شده به ترتیب اهمیت هوش هیجانی )ضریب استاندارد بتا= )P<3/334 و 3/92 بطور مثبت هوش اجتماعی )ضریب استاندارد بتا= 3/43 و 3/34>P( بطور مثبت و هوش معنوی )ضریب استاندارد بتا= دانشجویان دختر را پیش بینی كنند. می توانند 3/35>P( و 3/44 بهزیستی روان شناختی بحث و نتیجه گیری این تحقیق با هدف پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی و اجتماعی در دانشجویان دختر و پسر انجام گرفت. یافته ها نشان داد كه بین هوش اجتماعی با بهزیستی روان شناختی رابطه ی مثبت ومعنی داری وجود دارد. این بخش از نتایج پژوهش حاضر با یافته های حاجی زاده و نادری همخوانی دارد)حاجی زاده 4934 (. در تبیین این یافته می توان بیان كرد كه هوش اجتماعی توانایی افراد را در برقراری روابط انسانی در بر می گیرد. افرادی كه بهره بیشتری از هوش اجتماعی دارند عملکرد مثبتتری در تعامالت با دیگران دارند حتی در برخی موارد در حیطه های مدیریتی افزایش این هوش در مدیران منجر به ارتقا عملکرد كاركنان آنها می گردد. هوش اجتماعی كه اشاره به توانمندی مدیریت و استعداد تحریک دیگران در ارتباطات میان فردی دارد و افرادی كه دارای این مولفه اند در بیشتر پژوهش ها دارای ویژگی هایی از قبیل: توانمندی اجتماعی قوی مدیریت روابط استعداد اثر گذاری قوی بر دیگران همکاری اعتماد آداب معاشرت و سالمت روان شناختی معرفی شده اند )هودا و همکاران 2333 (. بنابراین افراد برخوردار از هوش اجتماعی درک بهتری از روابط اجتماعی دارند و تالش می كنند در روابط خود با دیگران ابزاری را به كار گیرند كه موجب غنی ساختن روابط آنان گردد و مخل ارتباط آنها با دیگران نگردد. بدین منظور این افراد در بهره گیری از بهزیستی روان شناختی موفق عمل می كنند.

13 099 رویش روان شناسی سال 5 شماره 41 بهار 4935 یافته دوم نشان داد كه بین هوش هیجانی با بهزیستی روان شناختی رابطه ی مثبت و معنی داری وجود دارد. این یافته ها با نتایج پژوهش های داخلی و خارجی بشارت شالچی و شمسی پور كراون همخوانی دارد)بشارت و همکاران 4933 وكراون 2333 (. در تبیین این یافته می توان گفت افرادی كه به راحتی هیجان های خود را ارزیابی نموده و در تماس مستقیم با آنها می باشد قادرند هیجان های خود را به خوبی تنظیم نمایند و روابط خود را با همساالن و موقعیت هایی كه با آن مواجه می شوند به خوبی اداره نمایند. به همین دلیل این افراد افسردگی و بیماری های جسمی كمتر و در كل بهزیستی روان شناختی بیشتری نشان می دهند )كاردماس 2334 (. افرادی كه می توانند وضعیت هیجانی خود را تنظیم نمایند می دانند كه چگونه و چه وقت احساسات خود را بیان نموده و قدرت سازگاری باالیی داشته باشند كه خود منجر به بهزیستی روان شناختی بیشتری در این افراد می شود. افرادی كه دارای هوش هیجانی پایینی می باشند در ارتباط با دیگران نمیتوانند به شکل مناسب ارتباط برقرار كنند و باعث میشود دچار محرومیت در تقویت های اجتماعی شوند و همانطور كه در نظریه تقویت گفته میشود یکی از دالیل افسردگی نبود تقویت های اجتماعی برای این دسته از افراد است لذا این عامل باعث می شود بهزیستی روان شناختی این افراد كاهش پیدا كند و برعکس)سالووی و همکاران 2332 (. در پژوهش حاضر همچنین بین هوش معنوی و بهزیستی روان شناختی رابطه ی مثبت و معنی داری بدست آمد. این یافته ها با نتایج پژوهش شعبانی بهار و همکاران همخوان است )شعبانی بهار و همکاران 4939 (. در تبیین این یافته می توان بیان كرد كه هوش معنوی در برگیرنده انعطاف پذیری رفتاری و هیجانی است )كه ممکن است از تجربه های معنوی سرچشمه بگیرد( كه به سالمت روان شناختی و بهزیستی كمک می كند. همچنین هوش معنوی به واسطه فراهم سازی چهارچوبی برای یافتن معنا و فهم معنای تجربیاتی منفی مثل بیماری ضربه عاطفی و آسیب دیدگی از كاركردی انطباقی برخوردار است. بنابراین هوش معنوی به میزان زیادی پیش بینی كننده بهزیستی روان شناختی می باشد. نتایج بسیاری از تحقیقات نشان می دهند كه رابطه میان مذهب یا معنویت با سالمت پیچیده بوده و ناظر بر تأثیر بسیار سودمند مذهب و معنویت بر سالمت جسمی و روانی می باشند. به ویژه كه برای پیوند مستحکم بین عالیق معنوی و بهزیستی شخصی شواهد تجربی پیدا شده است یک تبیین برای این رابطه بر

14 090 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی در... احساس معنا و هدفی )یک جزء برجسته از بهزیستی (كه فرد می تواند آنها را از یک روش معنوی یا مذهبی انتخاب شده به دست آورد تأكید می كند)كینگ و همکاران 2333 (. پیش بینی بهزیستی روان شناختی دانشجویان پسر بر اساس انواع هوش های اندازه گیری شده در این تحقیق نشان داد از بین انواع هوشهای مذكور هوش معنوی و هوش هیجانی به ترتیب بهترین پیش بین بهزیستی روان شناختی بودند. استفاده بیشتر از بهزیستی روان شناختی در افراد دارای هوش معنوی می تواند به دلیل شیوه نگرشی باشد كه این افراد به ابعاد مختلف زندگی اتخاذ می كنند. افرادی كه بعد فرا مادی برای زندگی قائل هستند در برابر نامالیمات و فشارهای زندگی صبر را پیشه راه خود می كنند از لذت های زودگذر به بهای رسیدن به لذت های وسیعتر می گذرند. بنابراین با توجه به ویژگی های افراد دارای هوش معنوی از قبیل: داشتن معناو هدف در زندگی آگاهی متعالی و خود آگاهی عمیق این افراد از سطح باالتری از بهزیستی روان شناختی برخورداند. دلیل آنکه هوش معنوی تاثیر بیشتری را در بهزیستی روان شناختی داشته به خاطر آن است كه هوش معنوی در معناهایی كه افراد به روابط و تجربه های زندگی نسبت می دهند و در روشی كه افراد به واسطه آن زندگی هایشان را قابل فهم می كنند نقش بازی می كند. بنابراین هوش معنوی به پدید آمدن حسی از آگاهی و معنا در ارتباط با موقعیت فرد در جهان و روابطش با دیگران كمک می كند)سیسک و تورانس 2334 (. هوش هیجانی نیز در بهره گیری از بهزیستی روان شناختی نقش موثری داشته است افراد با هوش هیجانی باال توانایی ارزیابی و بیان هیجانات را دارا می باشند همچنین در تجزیه و تحلیل فهم و شناخت هیجان از قابلیت باالیی برخوردار می باشند این افراد قادر به تنظیم و مدیریت هیجانات خود و دیگران می باشند و در بهره برداری از هیجان كه شامل توانایی استفاده از اطالعات هیجانی در تفکر عمل و مسئله گشایی است از توانمندی خوبی برخوردارند)فرناندز و اكسترمرا 2332(. در این پژوهش هوش اجتماعی در مقایسه با دیگر متغیرها تاثیر كمتری بر بهزیستی روانشناختی دانشجویان پسر داشته و می توان گفت كه ارتباط معنی داری بدست نیامده است. همچنین پیش بینی بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر بر اساس انواع هوش های اندازه گیری شده در این تحقیق نشان داد هر سه نوع هوش هیجانی اجتماعی و معنوی به

15 092 رویش روان شناسی سال 5 شماره 41 بهار 4935 ترتیب اهمیت پیشبین بهزیستی روان شناختی بودند. هوش هیجانی مجموعه ای از مهارتها و شایستگی های اجتماعی را در بر می گیرد كه بر توانایی های فرد برای تشخیص درک و مدیریت هیجان حل مسئله و سازگاری تاثیر می گذارد و به طرز موثری فرد را با نیازها فشار و مشکالت زندگی سازگار می كند. افراد با هوش هیجانی باال دارای ویژگی هایی می باشند كه شامل استقامت و پایداری در مقابل شکست از دست ندادن روحیه پس راندن افسردگی و یأس در هنگام تفکر توانایی مهییج و برانگیختن خود همدلی و صمیمیت و امید داشتن می باشد. بنابراین با توجه به این ویژگی ها این افراد از سطح باالیی از بهزیستی روان شناختی برخوردارند)فرناندز و اكسترمرا 2332(. گلمن در تعریف هوش اجتماعی آن را به عنوان توانایی ارتباط با دیگران دانش میان فردی توانایی قضاوت درست درباره احساسات خلق ها و انگیزه های دیگران عملکرد اجتماع موثر و مهارت رمزگشایی نمادهای غیر كالمی ذكر كرده است و نشان می دهد كه دانشجویان در زمینه هوش اجتماعی موفق عمل می كنند. بنابراین با توجه به مولفه های هوش اجتماعی كه شامل پردازش اطالعات اجتماعی آگاهی اجتماعی و مهارت های اجتماعی است افرادی كه این ویژگی ها را دارا می باشند از نظر بهزیستی روان شناختی در سطح باالیی قرار دارند)گلمن 2332 (. با توجه به یافته های این پژوهش می توان این گونه نتیجه گیری كرد كه از بین سه هوش اندازه گیری شده هوش معنوی و هوش هیجانی بیشتر از هوش اجتماعی توانایی پیش بینی بهزیستی روانشناختی را در دانشجویان پسر دارند و در دانشجویان دختر نیز هوش هیجانی و هوش اجتماعی بیشتر از هوش معنوی توانایی پیش بینی بهزیستی روانشناختی را دارند. در پایان باید گفت هر فعالیت پژوهشی در مراحل مختلف خود با محدودیت های روبروست و پژوهش حاضر از این اصل جدا نیست. از محدودیت های پژوهش حاضر می توان به قابل تعمیم نبودن نتایج این پژوهش به دانشجویان سایر دانشگاه ها نام برد و با توجه به بومی نبودن پرسشنامه ها بویژه پرسشنامه هوش معنوی نتیجه گیریها باید با احتیاط انجام گیرد. پیشنهاد می شود با توجه به جدید بودن بهزیستی روان شناختی در حوزه ی روان شناسی در جهت شناسایی هر چه بیشتر عامل ها و متغیرهای موثر بر بهزیستی روان شناختی افراد پژوهش های

16 092 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی در... بیشتری صورت گیرد و انواع دیگر هوش بویژه هوش شناختی و هوش فرهنگی به مدل فوق اضافه شود. در این پژوهش ابزار اندازه گیری متغیرها پرسشنامه های خارجی بوده است پیشنهاد می شود در پژوهش های بعدی در این حیطه بویژه در سنجش هوش معنوی از پرسشنامه های داخلی استفاده گردد. منابع اسماعیلی م احدی ح دالور ع شفیع آبادی ع. )4932(. تاثیر آموزش مؤلفه های هوش هیجانی بر سالمت روان. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران 49)13/2( بشارت محمد علی شالچی بهزاد شمسی پور مجید. بررسی رابطه هوش هیجانی با موفقیت تحصیلی دانش آموزان. اندیشه های نوین تربیتی. دوره دوم پاییز و زمستان شماره 1 و 9.صفحات بهزیستی روانی: بهرامی احسان هادی پورنقاش تهرانی سعید زنجانی طبسی رضا. ساخت یک ابزار ارزیابی جدید. مطالعات روانشناختی شماره سنجش.9-1 صفحات بیانی علی اصغر كوچکی عاشور محمد بیانی علی: روایی و پایایی مقیاس بهزیستی روانشناختی ریف. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران شماره 59. صفحات جمالی پاقلعه سمیه عابدی احمد آقایی الهام و زارع راضیه )4933(. فراتحلیل جامع رابطه هوش هیجانی و سالمت روان مجله: پژوهش در سالمت روانشناختی دوره چهارم شماره 9-1.صفحات حاجی زاده میترا )4934(. اعتبار یابی مقیاس هوش اجتماعی و رابطه آن با شادكامی و پرخاشگری در دانشجویان دانشگاه آزاد اسالمی واحد اهواز. پایان نامه كارشناسی ارشد روان شناسی عمومی به راهنمایی دكتر فرح نادری. دانشگاه آزاد اسالمی واحد اهواز.

17 092 رویش روان شناسی سال 5 شماره 41 بهار 4935 حمید نجمه و همکاران) 4934 (. بررسی رابطه ی سالمت روان و هوش معنوی با تاب آوری در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی كرمانشاه. مجله: تحقیقات سالمت جنتاشاپیر سال سوم شماره ی 2. صفحه 994. خسروجاوید مهناز) 4934 ( بررسی اعتبار و روایی سازه مقیاس هوش هیجانی شات در نوجوانان. پایان نامه كارشناسی ارشد روان شناسی عمومی دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس تهران. رهنما ا عبدالملکی ج ) 4933 (. بررسی رابطه بین هوش هیجانی و خالقیت با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه شاهد. اندیشه های نوین تربیتی 5)2( زینعلی شینا خسرو جاوید مهناز. هوش هیجانی و سبک های حل مساله در معتادان. مجله روانشناسی تحولی شماره 21. صفحات شعبانی بهار غالمرضا یعقوبی ابواقاسم فاروقی حسین.تعیین ارتباط هوش هیجانی و عملکرد ورزشی ورزشکاران استان همدان. 4.صفحات مطالعات مدیریت ورزشی. سال هفتم. شماره عسکری پرویز حیدری علیرضا نادری فرح مرعشیان فاطمه نقی پور سیما ضمیری امین) 4933 (. راهنمای آزمون های روان شناختی. انتشارات دانشگاه آزاد اسالمی واحد اهواز. غباری بناب باقر سلیمی محمد و نوری مقدم ثنا) 4932 (. هوش معنوی. فصلنامه علمی- پژوهشی اندیشه نوین سال سوم شماره دهم صفحات Albrecht, K. (2006). Social Intelligence: The new science of success. Sanfrancisco: Jossey Bass, Awily Imprint. Bar-On, R. (2332). The model of emotional socail intelligence (ESI). Psicothema, 18, Crowne, K. A. (2009). The relationships among social intelligence, emotional intelligence and cultural intelligence. Organization Management Journal, 6(3), Eng, W., Coles, M. E., Heimberg, R. G., & Safren, S. A. (2005). Domains of life satisfaction in social anxiety disorder: Relation to symptoms and

18 092 پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی هیجانی در... response to cognitive-behavioral therapy. Journal of Anxiety Disorders, 19(2), Fernandez-Brrocal, P.,&Etremera, N.(2006). Emotional intelligence as predictor of mental, social and physical health in university students. The Spanish Journal of psycology, 1, Goleman, D.(2006). Social Intelligence: The Positive Psycology Relationships. New York: Bantam. Hooda, D., Sharma, N., & Yadava, A. (2009). Social Intelligence as a predictor of positive psychological health. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 35(1), Karademas, E. C. (2007). Positive and negative aspects of well-being: Common and specific predictors. Personality and Individual Differences, 43(2), King,D.B,Decicco,T.L(2009) A viable model and self-report measure of spiritual intelligence.international Journal of Transpersonal Studies.28, Lefter, V.,& Prejmerean, M.,& Vasilache, S. (2012). The Dimension of Organizational Intelligence in Romaniancompanies- A Human Capital perspactive. California Management Review. Vol. 38. Ryff CD. Psychological well being in adult life. Cur Dir Psych Sci 1995; 4 : Salovey, P. Mayer.J. D, Caruso, D.R.(2002) The Positive Psycology Of Emotional Intelligence. Oxford. Oxford University Press. Sisk, D., & Torrance, E. (2001). Spiritual Intelligence: Developing Higher Consciousness. Buffalo: New York: Creative Education Press.